NÜKLEER TIP

Madam Curie' nin radyoaktiviteyi keşfinden yaklaşık bir asırlık bir zaman  geçti,  O zamandan itibaren  zararlı olarak bilinen radyasyon, hastalıkların  tanı ve tedavisi için kullanılmış  ve insanlığın hizmetine sunulmuştur. Nükleer Tıp bu gelişmelerden nasibini almış ve giderek gelişimini sürdürmüştür.
 Nükleer Tıp  kısaca radyoaktif maddelerin  hastalara çeşitli yollardan verilip hastalıkların tanı ve tedavisini kapsayan bir bilim dalıdır. Radyofarmasötikler  (organa spesifik ilaç + görüntülemeyi sağlayan radyoaktif madde) hastalara damar yolu, solunum yolu ve oral yoldan uygulanır. Radyoaktif maddeler saçılım yaptığı ışının türüne göre gama kamera veya PET-CT  adını verdiğimiz cihazlar tarafından algılanır ve görüntüye çevrilirler. Nükleer Tıpta elde edilen görüntülerin genel ismine ''sintigrafi'' denir. Doğada alfa, beta ve gama ışınları olmak üzere  3 çeşit radyasyon bulunur. Beta ışınları tedavi amaçlı, gama ışınları ise tanı amaçlı kullanılmaktadır.

                                

                                       GÖRÜNTÜLEME:

Nükleer Tıpta radyoaktif maddeler (radyonüklidler) vücutta ilgili organın metabolik yollarla fonksiyona girecek ilaçlar (farmasötikler) ile kimyasal yollarla laboratuvar ortamında birleştirilirler. Damar yolu, oral yol veya solunum  yoluyla insan vücudunu uygulanır. Radyofarmasötik ismini verdiğimiz bu ilaçlar her organ için spesifiktir. Vücuda verildiklerinde bu bileşikler ilgili organdan ( kalp,böbrek beyin,tiroid vs.) gama ışını gönderirler ve bu ışınlar gama kamera tarafından algınıp sintigrafi adını verdiğimiz görüntülere çevrilirler. Böylece beyin sintigrafisi, kalp sintigrafisi, tiroid sintigrafisi gibi fonksiyonunu ve hastalığını merak ettiğimiz organa ait görüntüler oluşur. Böylece  organların işleyişi hakkında bilgiler ediniriz.

        Nükleer Tıp uygulamaları  çok duyarlı ve amaca spesifik görüntülerdir. Allerjisi ve yan etkisi yoktur. İnvaziv değildir ve hastaya zarar vermez. Fizyolojik, metabolik ve moleküler düzeyde bize bilgiler sağlarlar. Nükleer Tıp uygulamalarında hastalar düşük doz radyasyona maruz kalırlar. Uygulanan radyofarmasötikler düşük radyasyon düzeyli, kısa yarı ömürlü , vücutta birikim yapmayan kendiğinden fiziksel olarak yarılanan maddelerdir. Ayrıca idrar, ter ve bağırsaklar yoluyla vücuttan atılırlar. Her yaştan insana güvenle uygulanabilen tetkiklerdir. Özellikle çocuklarda kilosuna göre doz ayarlaması yapılıp en düşük dozda radyoaktif ilaç verilir. Nükleer tıp tetkiklerinin  sıklıkla yaptırdığımız tomografi tetkiklerinden daha az radyasyon dozuna sahiptir.Yaklaşık 50 yıldır uygulanan çalışmalarda, Nükleer Tıp uygulamalarının neden olduğu  geçici veya kalıcı hasarlar bildirilmemiştir.



Nükleer Tıp Tetkik Süreleri: Nükleer Tıp Tetkikleri fonksiyonunu merak ettiğimiz organın değerlendirmesini sağlayacak şekilde süreleri değişmektedir. Bazı tetkikler radyofarmasötik  enjeksiyonun yapılmasıyla eş zamanlı olarak başlamaktadırlar ( Dinamik böbrek sintigrafisi, gastroözefageal reflü sintigrafisi gibi). Bazı sintigrafi tetkikleri ilaç yapıldıktan belli bir süre sonra başlar. Tiroid sintigrafisi 15 dk., kemik sintigrafisi 3 saat sonra, kalp sintigrafisi 30-60 dk gibi. Uzun fonksiyon değerlendirmesi süren bazı tetkikler ise 1 gün sonra bile görüntülemeye devam edilebilmektedir (hepatobiliyer sintigrafi gibi).


 

                   Klinik Nükleer Tıp Uygulamaları

1. Radyonüklid Tedavi: Halk arasında atom tedavisi olarak bilinen hipertiroidili (zehirli guatr diye bilinir) ve tiroid kanserli hastalarda Radyoaktif İyot tedavisi en sık olarak yapılandır. Artrit hastalarında eklemlerine yönelik radyonüklid synovektomi (Y-90 tedavisi), tedaviye dirençli lenfoma tedavilerinde , karaciğer tümörlerinde, kemik metastazlarının ağrılı tedavilerinde radyonüklid tedaviler kullanılmaktadır.

2.Görüntüsüz Tanı Yöntemleri: Vücutta belli hedefe yönlenmiş radyoaktif maddeler kullanılır. Bu aktiviteler  dışarıdan gama prob adı verilen aletler kullanılarak bu radyoaktif maddeler dedekte edilir ve cerrahiye yol gösterirler. Meme kanserinde sentinel lenf nodu uygulamaları , paratiroid adenomlarında minimal invaziv cerrahi uygulamaları örnek olarak gösterilebilir.

3.Görüntülü tanı uygulamaları: Nükleer Tıp uygulamalarında en çok uygulanan tanı yöntemidir.

Planar görüntüler: Tiroid sintigrafisi, paratiroid sintigrafisi, statik böbrek sintigrafisi gibi 2 boyutlu görüntü alınan sintigrafiler buna örnek olarak verilebilir.

SPECT görüntüler ( Single Photon Emission Tomography): Gama kameranın organ etrafında belli açılarda dönerek 3 boyutlu tomografik görüntüler alınmasıyla oluşur. Myokard Perfüzyon SPECT (Kalp sintigrafisi), Beyin SPECT gibi çalışmalar bu görüntülemeye örnek olarak verilebilir.

PET-CT Görüntüler: Pozitron ışınımı yapan yapan radyoaktif maddeler ile yapılan tomografik görüntülemedir. FDG verilmesi sonrasında özellikle kanser hastalıklarının tanı ve takibinde son derece önemli rol oynayan görüntülerdir. Ayrıca nörolojik ve kardiyovaskuler hastalıklarda da değerli bilgiler verir.

            KLİNİK NÜKLEER TIP UYGULAMALARI

Endokrinolojik hastalıklar

Guatr hastalıkları, sıcak ve soğuk nodül değerlendirilmesi

Hipertiroidi tedavisi

Tiroid kanseri tarama ve tedavisi

Paratiroid adenomları tanısı

Metabolik kemik hastalığı tanısı

Kalp Hastalıkları

Koroner Arter hastalığı tanısı

Damarlara stent uygulamasından sonra etkinliğin değerlendirilmesi 

Damar açma girişiminden fayda görecek hastaların seçimi

Başka sebeplerden ameliyat olacak hastaların kalp riski açısından değerlendirilmesi

Enfarktüs varlığı ve kalp canlılığının değerlendirilmesi

Kalp kası duvar hareketlerinin değerlendirlmesi EF değerinin hesaplanması

Böbrek Hastalıkları

İdrar yolu darlıklarının saptanması

Böbrekte pyelonefrit tanısı

Böbrekte skar (hasarlanma) dokusunun tanısı

Her iki böbrek toplam böbrek fonksiyonlarına dağılımı

Transplante böbreğin değerlendirilmesi

Onkolojik Hastalıklar

Vücuttaki bir kitlenin iyi huylu yada kötü huylu olduğunun saptama

Tümör evrelendirmesi

Metastazların saptanması

Kemoterapi radyoterapi yanıtının değerlendirilmesi

Sentinel lenf nodu saptanması

Non-Hodgin lenfomada Y-90 tedavisi

Kemik metastazlarında palyatif tedavi  (Sr-89, Rhenium-186, Sm-153)

Karaciğer tümörlerinde embolizasyon tedavisi

Ortopedik Hastalıklarda

Stres faktürlerinin tanısı

Osteomyelit tedavisi

Kemik lezyonlarının iyi huylu veya kötü huylu olup olmadığının saptanması

Avaskuler nekroz tanısı

Enflamatuar eklem hastalıklarında ve hemofili hastalığında Y-90 ile tedavi

Akciğer Hastalıklarında

Pulmoner Emboli tanısı

Akciğer operasyonu sonrasında öngörülen akciğer fonksiyonun değerlendirilmesi

Nörolojik Hastalıklar

Epilepsi odağının tespiti

Alhzeimer tip demansın tanısı

Felç tanısı 

Beyin ölümü tespiti

Gastrointesinal Sistem Hastalıkları

Reflü tanısı

Üre nefes testi

Karaciğer dalak sintigrafisi

Meckel sintigrafisi

Safra yolu tıkanıklığının değerlendirilmesi

Tükrük bezi sintigrafisi

Diğer Uygulamalar

Ağrılı testis hastalıklarının tanısı

Lenfödem tanısı

Vücutta enfeksiyon odağının saptanması (işaretli lökosit sintigrafisi)

Dakriosintigrafi

Yazıdan fayda gördüyseniz ve beğendiyseniz yazının  üstündeki  reklama tıklarsanız sevinirim.